39 yaşlarında mantıksal sanatçı Ja’Tovia Gary, “Bahçeye döndüğünüzde ne göreceğimi göreceğim için hakikaten heyecanlıyım” diyor. Söz mevzusu bahçe, yoğun katmanlı üç kanallı görüntü olan “The Giverny Suite” (2019) Koleksiyonuna yeni bir enstalasyon, 1 Eylül’den itibaren New York Uygar Arka Müzesi’nde görücüye çıkacak. Süitin bir kısmı Gary, Fransa’nın Normandiya bölgesindeki Giverny’de Claude Monet’nin bahçesini ziyaret ediyor. kendini üretilmiş mükemmelliği içinde başıboş bir varlık olarak sahneye koyuyor; Arazide dolaşırken, duyarlı bir halde temizlenen ağaçların içinde ayrı ayrı kayboluyor ve sonuçta nilüfer gölün yanında feryat atmaya başlıyor ve görüntüye aksaklıklar ekleniyor. Süitin başka bir yerinde Gary, Harlem’deki bir sokak köşesini kendi ayrı ekosistemi şeklinde ele alıyor ve Siyah bayanların bu alanda iyi mi yaşadığına devamlı dikkat ediyor. “Giverny Suiti”, genel pratiğine benzer şekilde, bir takım seçkin teknik kullanılarak coğrafyaları ve bağlı olarak katediliyor. Sadece kurulum hem de tekil bir görüş çevresinde da uyum sağlıyor: Siyah bayanlar için özerklik ve güvenlik.
Gary’nin filmleri ve multimedya parçaları, elle gizlenen 16 milimetrelik beyazperde şeritleri ve toplumsal medyadan görüntü klipleri şeklinde arşiv ve dijital toplantılar düzenleniyor. Galerilerde, müzelerde ve beyazperde salonlarında; son filmi “Saklandığı Kadar Sessiz” (2023), beyazperde festivali galasını bu yaz Philadelphia’daki BlackStar’da gerçekleştirmiş oldu. Toni Morrison’ın ilk romanı “En Mavi Göz”e (1970) cevap niteliğindeki beyazperde, siyahi bayanların olgunlaşması yakınlık mevzusunda iyi mi bir gelişme gösterdiğini gösteriyor. “Quiet as It’s Keep”te Morrison’un sıra yanı müzisyen Azealia Banks de içeriyor; Haitili Amerikalı pezevenk Bianca Melidor; hem de Lukumi ve Yoruba tanrısı Obatala’nın rahibi olan bilim adamı Dr. Kokahvah Zauditu-Selassie; Gary’nin kendisi; ve ötekiler bir takım röportaj, fikir ve performansta.
Gary, pek fazlaca sanat eserinde kaynakların belirtilmesi mevzusunda titiz bilgiler: 2020’de Paula Cooper Gallery’deki ilk sergisine Morrison’ın “Sevilen” (1987) adlı kitabından bir satırdan sonrasında “Sevilmesi Ihtiyaç duyulan Et” adını verdi ve yazar Yazarlar Zora Neale Hurston ve Saidiya Hartman’la beraber Gary’nin neon ışıklı heykellerinden oluşan “Citational Ethics” adlı kitabından alıntılar yapılmış oldu. Gary hem mesleğinde hem de yaşadığında soğumaya dönmeye kararlıdır. Gary, New York’ta Görsel Sanatlar Okulu’nda toplumsal belgesel film yapımcılığı alanında MFA eğitimi kapsamında uzun seneler sonrasında doğduğu yer olan Dallas’a geri döndü. Artık kendisini Siyah Cenup’in hikâyesini anlatırken soyunda tekrardan konumlandırıyor. Hem köleleştirilmiş insanların kayıtlarına, hem de daha geniş çapta dünya genelinde hakim anlayışlara ters düşen açıklamalara katılarak, “Kaçak hikayesi diye bir şey var” diyor. Arka çıktı olduğu şeklinde konuşmasında da kasıtlı olarak kendini tekrarlıyor. Belleğe yönelik ritüelci yaklaşım akla Morrison’un kelime tanımını getiriyor: “iradeli yaratım.”
Gary emek harcama alanında birkaç tane sunak bulunduruyor ve gün boyu beraber oturuyor. Hem de depolandığında biriktirdiği aşk romanlarının da istekli bir okuyucusu haline geldi. suçlu zevkleri reddetmeyi reddediyor. “Yalnız yaratıcı yada ustalaşmış anlamda değil, hem de kişisel anlamda da görüş açısı kesinlikle aşka, hakikaten kalp merkezli olmaya ve ruhun yönlendirmesine odaklanıyorum” diyor. Gary ek olarak bu romanlarda mevcud arzu ve güç gerilimlerini de ciddiye alıyor. Artık kendi filmlerinde duygusal türü denemeyi düşünüyor.
Sadece onun muayenehanesinde duyarlılık ve hasret aslına bakarsan mevcuttu. “The Giverny Suite”ten fazlaca mühim bir klipte Nina Simone, 1976 Montreux Jazz Şenlik’teki büyüleyici performans esnasında aşkın acılarını konu alıyor. “Ehemmiyet” ve “etik” de Gary’nin eserlerinde yinelenenlerledir. Harlem’de, West 116th Street ile Malcolm X Boulevard’ın köşesinde çekilen “The Giverny Suite” bölümünde sanatçı bir takım Siyah hanım ve kıza “Kendinizi güvende hissediyor musunuz?” diye soruyorum. Cevaplar acı verici olmasıyla birlikte dağıtıcı da. Gary, maruz kalma ve herhangi biri için yaşam sağlayabileceği fikri mevzusunda çoğunlukla kararsız görünüyor. Siyah hanımlarda korunmak için var olmak ya da korunmak için onun durumu okunabilir ya da işitilebilir olması lüzumlu talepne boyun eğmiyor. Saklanması gerektiği için sessiz.
Günün iyi mi geçiyor? Ne kadar uyuyorsunuz ve emek harcama programınız nedir?
Oldukça yoğun bir sabah rutinim var. Ve eğer bu rutinin yerine getirilmezse ruhsal ve hatta fizyolojik olarak kendimi fena hissedeceğim. Çoğu zaman sabah 12 civarında kalırım ve 7 yada 7:30 civarında uyanırım. Birazcık kitap parçaları sonrasında nöron yatağını yapıyorum. Geçen yıl süresince derlediğim altı saatlik gospel müzik çalma sıralaması yeniden yeniden dinliyorum. genel olarak çocukluğumdan, 90’lardan kalma [Siyah Güney geleneğindeki] müzik, fakat hem de 80’lerden ve 70’lerden vakalar ve birkaç modern hit de var. Birazcık pilates yapıyorum. Sonrasında alanımda kurduğum sunaklardan birine yaşıyorum. Kimi zaman sabahları spor salonuna giderim; öteki zamanlarda akşamları giderim. O sabah rutininden sonrasında işler güne nazaran değişiyor. Haftada iki ya da üç kez, oyun süresi biten bir zamanım var: Beyazperde şeritlerini beyaz perdenin üstünde birazcık gravür ve boyama değişimleri ya da bir fotoğraf üstünde çalıştırırım.
Günde kaç saat yaratıcı emek harcama çalışmalarını mı yapıyorsunuz?
Bu da değişim gösteriyor. Bu, yaratıcılığın korunmasının ne karar paralarına bağlıdır, bu sebeple okumak yaratıcı olabilir, araştırma yaratıcı olabilir. Mühlet, oyun süresinin uzamasının bu sınırını çizdim. Fakat sunakta oturmanın da yaratıcı bir ifade bulunduğunu düşünüyorum.
Yaratıcılık emek harcama saatlerine bölünmüş bir şey olarak değil de, yaşam pratiğinizin bir parçası olarak mı çözülebilir?
Uyandığım andan itibaren [yaratıcı çalışmalarım başlıyor] devam edecek fakat hayal oluşturmayı bile yaratıcıdır. Devamlı bu şekilde deli bir rüyalar sistemi ve ortaya çıktığımda telefonumu alıp süratli bir sesli hatırlayamadım. Bir fark bulunduğunu gösteriyorum: Pilates esnasında matın üzerindeyken yaratıcı olmuyor muyum? Kendime öğle yemeği hazırlarken yaratıcı olmuyor muyum?
Haiz olduğun en fena stüdyo hangisi?
Stüdyom ve yaşadığım yer neredeyse devamlı aynı yerdi ve bu benim için “en fena” adını vermemi zorlaştırıyor. Geçenlerde bir Instagram hikayesi beni 258 hafta öncesine kadar, Brooklyn’de yaşadığım zamana kadar sürdü. Eski daireme ve ne kadar sıkışık olduğuna bakıyordum. Her yerde kutular vardı, kanepelerin üstünde bir sürü beyazperde makarası vardı. Kanepe hakikaten ucuzdu. Ve o daireleri hakikaten fazlaca sevdim. Bed-Stuy’da 1.600 dolardı, tek yatak odalı, bir ihtimal 800 metrekare. Fakat içinde hiçbir şey yoktu bu sebeple meteliksizdim. İşimi mutfak masasında yaparım. Bunun benim en fena stüdyosum bulunduğunu söyleyemem fakat mütevazi bir başlangıçtı ve süper üretken, süper verimliydi. Ve bana haiz olduklarınla bulunduğun yerden, üretimden elde edebileceğini hatırlatıyor.
Sattığınız ilk yapıt hangisi? Ne kadara?
Sattığım ilk yapıt “Ecstatic Experience” (2015) idi. Whitney Müzesi 2015 yada 2016’da ilk yerleştirmemdi. Bu çılgınca değil mi? [Küratör] Chrissie Iles’a sesleniyorum. “Gencim, bundan ilkin hiçbir şey satmadım” diye ısırdım. Tavsiye almak için çevreyi araştırıyordum fakat o paraya ihtiyacım vardı, bu yüzden onu 10.000 doların fazlaca yerinde sattım. kendimi küçümsedim fakat bu 2016 yılındaydı ve 2018 senesinde galerilere gittiğimde bu fiyatlar mühim seviyede artmıştı.
Yeni bir bölüme başladığınızda Nereden başlarsınız, başka bir deyişle ilk adım nedir?
Notlar başlıyorum. Bir konuşmayı dinliyor olabilirim, bir kitabı tekrardan okuyor olabilirim ya da birinin yazdığı bir yazı üstünde düşünüyor olabilirim, böylece bir tartışmayı formüle etmeye kafi gelecek ve oradaki gerilim hissedebilirim. Kimi zaman bir tek bir peçeteye karalamalar yapıyorum fakat hem de her biri değişik projelerle temsil edilen bir takım not defterim de var. Yeni bir parça bir fikirden doğar ve çoğu zaman bir duygudan doğar. Duygu fikirden kopuk değildir.
İşinin bittiğini iyi mi anladın?
Bu fazlaca etkilisel. Bir çeşit hızdasel tepki. Parça, artık bir tek bir birleştirme çabam olan bir takım değişik olmadığında, benimle konuşulan bu yaşıyor, nefesler alan şeyler olduğunda olur. Bunu anlayabiliyor muyum? Açık mı? Boyut söylediğinde geri çekilmeniz gerekir, bu sebeple daha çok istemek istemezsiniz, aksi takdirde ödemeleri, netliği ve vakası saflığını yitirme riskiyle karşı karşıya kalırsınız. Lastik şeklinde bir karides parçası şeklinde kauçuğa dönüşmesini istemezsiniz.
Daha ilkin başka yazıcılara yardım ettiniz mi? Eğer bulunursa, kim?
Arka dünyada değil, daha fazlaca belgesel beyazperde dünyasında pek fazlaca kurgu asistanlığı ve arşiv asistanlığı yaptım. “Özgür Angela ve Tüm Siyasal Mahkumlar” (2012) [aktivist Angela Davis hakkında] arşivde Judy Aley olarak bir hanımla çalıştım. Sonrasında beni Spike Lee’nin [Michael Jackson’ın 1987 tarihli albümü hakkında] “Bad 25” (2012) adlı belgeseline götürüldü. Ve sonrasında, birkaç yıl ilkin vefat eden – rahatlık içinde yatsın – mükemmel bir Siyah editör, “Özgürlük Yolcuları” (2010) [Sivil Haklar Hareketi hakkında bir belgesel] ile Emmy kazananı Lewis Erskine’in yanında, beni bu gemiye aldı. “Jackie Robinson”(2016) için Ken Burns’ün mağazasında. Beyazperde okuluna gittim, dolayısıyla çıraklığımın büyük bir kısmı bu alanda geçti.
Arka sırada hangi müzik çalıyorsunuz?
Müjde hakkında aslına bakarsan konuşmuştuk. “Goddess Worship” başka bir çalma sıralaması var ve bu, her türü ve her dönemdeki Siyah hanım şarkıcılardan başka bir şey değil. Şu demek oluyor ki Nina Simone’dan TLC’ye, Whitney Houston’a, Ella Fitzgerald’a, Odetta’ya ve Megan Thee Stallion’a sığınmak. Alice Coltrane’i ve Doğu’nun dini uygulamalarıyla ilgili müzikal unsurları bir araya getiren ezoterik Siyah caz törenini hakikaten seviyorum. Ek olarak, Pharoah Sanders, Don Cherry – hem de dinamik ve kapsamlı olan, dokunsal bir şey yaparken zihnimin hızına olanak tanıyan enstrümantal bir şey.
Ustalaşmış bir sanatçının söylemesi mevzusunda ilk ne vakit rahat hissediyorsunuz?
Ben hiçbir vakit bu şekilde ayrılmadım ustalaşmış sanatçı fakat küçüklüğümden beri hep değişik oldum. En fazlaca gurur duyanlardan biri de bu: Sanatçı olma iddiasından hiçbir vakit vazgeçmedim. Evlatların bir çok sanatçıdır. Ana rahminden çıkmışlar, çiziyorlar, fotoğraf yapıyorlar, performans sergiliyorlar, ufak skeçler yapıyorlar, dans ediyorlar. Sadece yaşlandıkça, kullanım koşulları sebebiyle bu yaratıcı özgürlük seçenekleriniz ya da elinizde alınır. Kapitalizm, ataerkillik.
Şu anda herhangi bir programa katılabiliyor musunuz?
Muhtemelen oğlu “Ted Lasso”nun ikinci yada üçüncü sezonunda karşılaştı. Sadece son birkaç tanesi fazlaca fazla TV izlemiyorum. Ciddiye alınmasalar da aşk romanlarına bayılırım. bütünüyle beraber dolaptan çıkıyorum! Siyahların aşka düştüğü ve duygusal yaşamları ve geçmiş yaraları üstünde çalışmış oldukları bu kitap dizisini okudum. Bana nazaran bu bir araştırma bu sebeple film yapımcılığında duygusal drama türüne ilgi emaresi.
Stüdyonuzdaki en garip nesne nedir?
Bir kutu vintage bebek ayakkabısı. Biliyorum. Sanırım onları bir heykel için kullanacağım.
Öteki kullanıcılarla sık sık konuşuyorsunuz?
Ah, neredeyse devamlı! Haftada dört ya da beş kez – bu uygulamayı pandemi esnasında yapıyordum – gruplarla sesli mesajlaşıyorum. Duygusal çıkışlardan detaylı, uzun, hatta dokuz kişilik bir sesli bildiri bırakabiliriz. Şarkı sözlerini, yakınma etmeyen yada sorularınızı sormaya devam edin. Bir kitabın ya da gördüğümüz ya da dinlediğimiz bir şeyin adını bırakıyoruz; çoğu zaman akrabaları giydiriyoruz. Bu insanoğlu benim topluluğum ve aslına bakarsak yakınlarda yaşıyorlar fakat bu değişimler fazlaca varlıklı.
Ertelediğinizde ne yaparsınız?
Romantizm okuyacağım. Oturup hiçbir şey yapamam. Uyuyamayabilirim. Yada acil olmayan başka bir şey üstünde çalışırım. Bu aslına bakarsak özgürlüğüyle ilgili suçluluğun özgür bırakılmasıyla ilgili. Korkuya dayalı olarak daireyi zenginlik haline getirmek istemeyiz fakat kimi zaman sizi veren şeyle sallanmak ilerleme, değil mi?
Seni ağlatan son olarak şey biliniyordu?
Aman Tanrım, aşk romanlarına geri dönmeliyiz!
Çalışırken çoğu zaman ne giyersiniz?
Oldukca bolca bir şeyleri giymeye çalışırım. Mükemmel bir şey bu sebeple Dallas’ta hava fazlaca sıcak. İç kısmın sıkı bir şeyin kısıtlanmasından hoşlanmam. Ek olarak beyazı daha fazlaca giymeye çalışıyor: Emmek yerine odayadır ve sizi sakinleştirir. Beyaz giydiğinizde belli bir halde davranmanız gerekiyor; birazcık daha düşüncelisin, iyi mi hareket etmiş olduğu mevzusunda birazcık daha dikkatlisin.
Stüdyonuzda pencereleriniz var ise, bunlar hiçbirinde bulunmuyor mu?
Tüm bir pencere duvar kağıdım var! Bir park yeri var fakat onun ötesinde Trinity Nehri var. Nehrin patlaması kadarki en fena şey bulunduğunu düşünerek büyümüştüm bu sebeple [şehir] daha önceki günlerde tekrardan canlandırmadan tekrardan canlanıyordu. Oldukca sevdiğim bir ölüm hattını da görebiliyorum ve trenlerin geçişini sağlamak fakat yardımlar. Ve sonrasında şehrin tamamını görebiliyorum bu sebeple Teksas düz. Kilometrelerce ötedeki binaları görebilirum. Kablo kulelerini ve yeşili, yeşili, yeşili beslenmesi. Bana nazaran yeşil, toprak, dere ve akışlarının hepsi hakikaten mühim bu sebeple naturel dünyanın bu unsurları orishaların özelliklerini temsil ediyor.
En sık neyi toplu olarak satın alıyorsunuz?
Shea yağı. Batı Afrika shea yağı.
En fena alışkanlığınız nedir?
Kimi zaman insanların ve deneyimlerin en fena durumda bulunduğunu düşünüyorum. Sanki benim hazırlanıyormuşum şeklinde. Sadece benden vazgeçmem gerekliliği.
Ne okuyorsun?
[Romancı] Gloria Naylor’ın tüm ürünleri üstünden yolumu bulmaya çalışıyor. Ek olarak Angela Davis’in “Blues Mirasları ve Siyah Feminizm” (1998) adlı kitabı da okuyorum. Ondan blues geleneği ve Siyah hanım blues sanatçıları hakkında fazlaca şey öğreniyorum. Blues’dan ilkin ana icra geleneği kolektif bir gelenekti. İster tinsel ister dünyevî olsun, köleler konserinde şarkılar söylerdi. Blues özgürleşmeden sonrasında ortaya çıktıkça, solo performans figürleri ön plana çıktı ve bunların çoğunda bir müzik sistemi tarafınca harcanan Siyah kadınlardı. Bu, yeni bir toplumsal düzenin doğuşuyla bağlantılıdır: İfade edilen fikirler bireye ilişik oldu ve köleleştirme döneminde daha ilkin Siyah bayanlar tarafınca reddedilen cinsel eylemliliğin yeni gerçekliği yaratıldı. Blues kışkırtıcıydı, aşırıydı ve çoğunlukla tuhaftı. Normal olarak Siyah bayanlar bu yeni hareketin öncülerinde yer alıyorlar; devamlı oluşması ve yakışmazlık bekçileri.
